Kościelisko, małopolskie

Wzdłuż leniwego potoku

Spacer w towarzystwie szumu leniwie płynącego potoku, dookoła śpiew ptaków, w tle otaczająca górska panorama. To tylko kilka zalet, które zapraszają do Doliny Kościeliska i jej uroków, jakimi może nas ugościć. Naszą wędrówkę możemy rozpocząć w centrum tej małej miejscowości, gdzie jeszcze przed jej rozpoczęciem można się posilić w jednej z wielu karczm. Jeśli nie mamy ochoty na typowo lokalne potrawy jakimi są kwaśnica, pierogi z bryndzą, to możemy zamówić grzane wino z dolewką soku malinowego. Ono z pewnością nas rozgrzeje i doda nam wigoru na pełną atrakcji, pieszą podróż.

W Dolinie Kościeliska maszerujemy wygodną, pokrytą żwirem drogą. Dzięki temu mamy łatwą możliwość zatrzymywania się na dłuższą chwilę, aby uwiecznić aparatem drzewa okalające grzbiety ośnieżonych Tatr. Równie godne uwagi są szerokie polany kłaniające górom u ich stóp.
Płynący wzdłuż doliny Czarny Dunajec doprowadzi nas do mostka, za którym możemy zajrzeć do Jaskini Mroźnej. Tutaj o każdej porze roku przyda się nam coś ciepłego do ubrania, ponieważ panuje w niej niska temperatura. Poza okalającym nas chłodem można tu podziwiać siłę i moc naszej matki natury, która wodą wyrzeźbiła piękne szaty naciekowe. Natomiast kiedy poczujemy zmęczenie, z powrotem do punktu wyjścia może dowieźć nas dorożka, jednak pod warunkiem, że mamy w portfelu zbędne banknoty. Ten sam zielony szlak, dla tych bardziej wymagających zdobywców, może doprowadzić nas do kolejnego szlaku oznaczonego kolorem żółtym, którym dojdziemy na szczyt Ornaku (1854 m n.p.m.). Dolina Kościeliska ma ok. 9 km długości, obwód ok. 27 km, a powierzchnię ok. 35 km2. Ma liczne boczne odgałęzienia, największe z nich to Dolina Miętusia, Dolina Tomanowa, Dolina Pyszna (Pyszniańska) – ta ostatnia leży w przedłużeniu głównego biegu Doliny Kościeliskiej i nie prowadzi tam współcześnie żaden znakowany szlak turystyczny. Pozostałe większe odgałęzienia to:Żleb pod Wysranki, Wąwóz Kraków, Wściekły Żleb, Iwanowska Dolinka, Dolina Smytnia. Dnem doliny płynie Kościeliski Potok.
Najwyższym szczytem w otoczeniu Doliny Kościeliskiej jest Błyszcz (2159 m n.p.m.). Z doliny jest widoczna, choć nie leży bezpośrednio nad nią, Bystra (2248 m n.p.m.) – najwyższy szczyt Tatr Zachodnich.
W Dolinie Kościeliskiej znajduje się kilka bardzo popularnych jaskiń, między innymi Jaskinia Mroźna, Smocza Jama, Jaskinia Mylna i Jaskinia Raptawicka. W przeszłości Dolina Kościeliska była związana z przemysłem hutniczym. Srebro, miedź i antymon wydobywano tu już od końca XV w. Od końca XVIII w wydobywano głównie rudy żelaza. W Starych Kościeliskach przetapiano tę rudę, była kuźnia, chaty robotników, karczma, leśniczówka i kościółek dla robotników. Właśnie od kościółka pochodzi nazwa doliny. Natomiast karczma stała na polanie przy mostku prowadzącym do Lodowych Źródeł i Bramy Kraszewskiego, dzierżawił ją od hrabiego Władysława Zamoyskiego Jan Słowiński. Przez Dolinę Kościeliską, a dalej przez Tomanową Przełęcz prowadziła trasa na Słowację, którą podróżowali kupcy z jucznymi końmi i przemytnicy. Na trasie napadali nieraz na nich zbójnicy, o czym świadczą historyczne przekazy, a także nazwy skał za którymi czyhali zbójnicy: Zbójnickie Okna, Zbójnicka Turnia, Zbójnicki Stół. Pod koniec XVIII wieku pojawili się w niej pierwsi turyści, od 1815 r dolina stała się już dla turystów bardzo popularna – wędrowano nią aż na szczyt Bystrej, by podziwiać wschód słońca. Natchnienie do swoich utworów czerpali tu tacy znani twórcy, jak: Deotyma, Wojciech Gerson, Seweryn Goszczyński, Walery Eljasz-Radzikowski, Kazimierz Tetmajer, Stefan Żeromski i inni. W leśniczówce utworzono pierwsze schronisko. Jan Gwalbert Pawlikowski zaczął badać i opisywać jej jaskinie. W czasie II wojny światowej w dolinie ukrywał się oddział partyzancki im. Szczorsa, a doliną kurierzy tatrzańscy przeprawiali się za granicę. Dolina Kościeliska była też ulubionym miejscem dla poszukiwaczy skarbów, o czym świadczą liczne, pozostawione przez nich znaki na skałach. Dojazd z Zakopanego do przysiółka Kiry (927 m n. p. m.). Kursują autobusy i busy. Przed wlotem do Doliny Kościeliskiej płatne parkingi dla samochodów osobowych i autobusów. Do Doliny zakaz wjazdu pojazdów. Dolinę można zwiedzać pieszo lub góralskimi dorożkami (w lecie) i saniami (w zimie). W sezonie turystycznym ruch jest olbrzymi – jest to jedno z najbardziej zatłoczonych miejsc w Tatrach. Dolina leży na terenie Tatrzańskiego Parku Narodowego. Wstęp płatny (kilka złotych od osoby). Dolina Kościeliska uważana jest za jedną z najpiękniejszych dolin tatrzańskich. Wychodzi z niej wiele szlaków turystycznych. W górnej części doliny Kościeliskiej (z Kir 5,5 km, 1,30 godz. pieszo) znajduje się schronisko turystyczne „Ornak” (1100 m n. p. m.).

Kosodrzewina